#12 Wybawiciel, czyli wariacja na temat dylematu moralnego sprawiedliwego zabójstwa.

„Ludzie w metrze spali. Spali zawsze. Szczególnie w dni powszednie. Wyłączali się, zamykali oczy i pozwalali, by codzienna podróż zmieniała się w pozbawioną snów międzyprzestrzeń nicości z czerwoną albo niebieską kreską na mapie metra, będącą niemym łącznikiem między pracą a wolnością.”

Wybawiciel to kolejna książka Nesbo, po którą sięgnęłam. Wiem, wiem, że powoli zaczynam być monotematyczna, ale kiedy trafi się na coś naprawdę dobrego, to trudno jest to odstawić, a Nesbo znowu wciąga jak narkotyk.

Ścisła fabuła książki rozpoczyna się, gdy podczas charytatywnego koncertu, odbywającego się w iście świątecznej atmosferze, ginie człowiek, członek Armii Zbawienia, sympatyczny, aczkolwiek specyficzny i mający, mimo wszystko, swoje za uszami. Do tego dochodzą problemy z identyfikacją mordercy, który bardzo skutecznie zaciera za sobą ślady. Książka przenosi nas  do innego świata. Z jednej strony będzie to świat Armii Zbawienia, czyli organizacji silnie zhierarchizowanej, w której nie brakuje problemów i zjawisk, których nikt wewnątrz struktury nie chce widzieć. To świat, który trochę jak sekta, usiłuje święcie wierzyć w swoją nieskazitelność, a każde najmniejsze odstępstwo od ustalonych norm, gdy zostaje wykryte, traktowane jest jako zdrada. Zresztą warto zauważyć że już pierwsze strony książki wskazują nam, że w Armii znajdują się ludzie, którzy z pewnością nie powinni do niej należeć, a także, że funkcjonowanie w ramach tego typu społeczności, okupione może być niemałym cierpieniem. Spotykamy się też ze zgoła odmienną rzeczywistością – ludzi, którzy stracili sens życia i na ulicach Oslo usiłują go odnaleźć w narkotykach. W tym idealnym krajobrazie przetaczamy się przez problemy, które nie ominęły nawet tak rozwiniętego kraju, jakim jest Norwegia. Widzimy, że i tam ludzie tracą nadzieję na lepsze jutro.

„Najpierw intuicja, potem fakty. Ponieważ intuicja to również fakty. To wszystkie te informacje, które przekazuje miejsce zbrodni, ale mózg chwilowo nie potrafi ich nazwać.”

Książka oczywiście należy do gatunku powieści kryminalnych, jednak, w odróżnieniu od poprzednich części, można ją również uznać jako powieść sensacyjną. Sama konstrukcja narracji nieco przypominała budowę Pielgrzyma. Równocześnie zapoznajemy się z perspektywą śledczych, jak i z samym mordercą. Poznajemy może nie tyle jego motywy, ile jego sposób myślenia. Dowiadujemy się jaki jest jego plan, śledzimy każdy kolejny krok. Jest to całkiem dobrze zrównoważone, dzięki czemu właśnie powieść czyta się dość szybko i nietrudno jest wgryźć się w fabułę. Jak wiecie bardzo lubię styl pisania Nesbo, język, jakim się posługuje oraz precyzyjną budowę klimatu, w związku z czym w tym zakresie niewiele się zmieniło, dalej jestem oczarowana.

„Mam problemy z religią, która mówi, że wiara sama w sobie zapewnia bilet wstępu do nieba. Czyli z tym, że ideałem ma być zdolność takiego zmanipulowania własnego rozumu, żeby zaakceptował coś, czego nie akceptuje. To ten sam model podporządkowania intelektualnego, którym od zarania dziejów posługiwały się dyktatury. Idea wyższego rozumu, na którego istnienie nie wymaga się dowodów.”

To, co u Nesbo cenię najbardziej, to wchodzenie w zakamarki ludzkiej psychiki i pokazywanie, że nie wszystko jest zero-jedynkowe. Tragedia ludzka może być jednocześnie wybawieniem, śmierć może być narodzinami, a to co błyszczy może być tak naprawdę polakierowanym kawałkiem spróchniałego drewna. Nie chodzi tu tylko o narkotyki. Tłem akcji jest krajobraz, który zobrazowany jest czytelnikowi, jako miejsce bez ucieczki. Gdy przedzierałam się przez kolejne strony było coraz bardziej szaro i ciężko. Naprawdę człowiek wyobraża sobie tę desperację tkwiącą w oczach mężczyzn, którzy swoje miejsce znaleźli w opuszczonych magazynach, czy między kontenerami na odpady. Kobiet, które straciły nadzieję, że kiedykolwiek uwolnią się od swoich oprawców, nawet jeśli to one same po cichu się zabijają. Przez opisy przedziera rozpacz i żal wobec świata. Pokazuje nam się też, że każdy człowiek coś ukrywa. Każdy może okazać się zupełnie inny niż nam się wydaje. Nikt nie jest nieskazitelnie czysty, ale też mało jest ludzi bezapelacyjnie złych.

„Oczywiste było, że chłopak jest zakochany. Nadłożył drogi, jadąc najpierw tutaj, byle tylko bodaj przez kilka minut zostać z Martine sam na sam. Porozmawiać z nią. Uzyskać tę ciszę i spokój niezbędne do tego, by coś przekazać, zademonstrować kim jest, rozebrać duszę do naga, odkryć samego siebie i wszystko to, co przynależne młodości (…). Wszystko to w nadziei na życzliwe słowo, uścisk, pocałunek, zanim ona wysiądzie.”

Autor znów postawił na brutalne opisy. Jak już mówiłam cenię sobie surowość skandynawskich powieści, jednak myślę, że co niektórych może to odrzucać, choć to chyba często występujące zjawisko w kryminałach. Podobnie jak w Karaluchach nie oszczędza czytelnika. Zbrodnie i ból są bardzo obrazowe, miałam wrażenie, że krew przelewa mi się przez kolejne strony, choć tak naprawdę nie było jej tak dużo.

Za co jeszcze kocham skandynawskich śledczych? To chyba oczywiste! Sceny erotyczne. O ile nie umiem przedzierać się przez nie, gdy występują w romansach, a powieści erotyczne zazwyczaj działają na mnie źle, to sceny, w których głównym bohaterem jest Hole, uważam za mistrzostwo świata. Seks jest surowy, odarty z tej romantycznej otoczki, zjawia się nagle, ale logiczne jest, że wszyscy ludzie mają swoje potrzeby w tym aspekcie. Bardzo podobnie odnosiłam się do tego typu scen również w serii z Sebastianem Bergmanem, bo mimo całej surowości – ma to swój urok. Czuć w tym różne emocje towarzyszące bohaterom, motywacje. Nawet jeśli ma mieć to formę mechanicznego zaspokojenia swoich własnych potrzeb, to nie odbywa się to bez towarzyszącego takim sytuacjom napięcia.

„Przecież jestem niewinny. My, uprzywilejowani, zawsze jesteśmy niewinni, tyle chyba już zrozumiałeś. Zawsze mamy czyste sumienie, ponieważ stać nas na kupowanie sumienia innych. Tych, których przeznaczeniem jest nam służyć. Takie jest prawo natury.”

Jeśli chodzi o rozwiązanie zagadki, zakończenie, wielki finał – nie wiem jak się do niego ustosunkować. Nie to, że krytykuję, ale czytałam tę książkę bardziej w kategorii powieści sensacyjnej. Oczywiście nie mogło zabraknąć dramatów, zwrotów akcji, posunięć na granicy prawa. Nie byłam też w stanie jej odłożyć, gdy wyjaśnienie było niemalże na wyciągnięcie ręki. Pozostawiła mnie w stanie głębokiego efektu „wow”. Nie było to zakończenie typowe dla kryminałów. Z takimi spotykamy się raczej właśnie w sensacjach.

Jeśli chodzi o życie prywatne bohaterów – Nesbo znów zaspokoił moje oczekiwania. Nie tylko nadal poznajemy Harrego, dowiadujemy się także wiele o różnych pobocznych wątkach, co mi bardzo odpowiada.

„Miłosierdzie. Dzielenie się i pomaganie bliźniemu. Biblia mówi niemal wyłącznie o tym. Tak naprawdę trzeba cholernie długo szukać, żeby znaleźć coś o seksie przedmałżeńskim, o aborcji, o homoseksualizmie i prawie kobiet do przemawiania na zgromadzeniach.”

Komu poleciłabym tę książkę? Na pewno czytelnikom kryminałów. Tym, którzy lubią Autora chyba nie trzeba jej rekomendować. Ale w tym wypadku zachęciłabym do niej także ludzi, którzy czytują sensacje, bo jak na moje oko, ta pozycja ma to „coś” w sobie. Raczej odradzałabym ludziom wrażliwym na barwne opisy morderstw, bo część scen dość mocno wgniata pod tym kątem w fotel. Książce przyznaję 8/10 punktów i właśnie przedzieram się przez Pierwszy Śnieg, choć brak czasu dość mocno mi to utrudnia.

A jak Wam mija październik pod względem czytelniczym? Czytaliście Wybawiciela? Jaka jest Wasza opinia na temat tej książki?

Buziaki!